TA'MAKKU ARO RINGANIRANGKO JAKKALANI MANDENI BI'SA BA'NA MAN'ATANIKO KOMIATA


Ta'makku aro ringanirangko jakkalani bi'sa ba'ani ko komiatani ong'a
   
   



Talatani:
         Da'alni ia ma'sie ra.ani bako pilakkon skanggipa “Pringnam" ra'chengna sika. An'chingni janggitangani salantini somoio pilakan ta'makku, cigaret, chu aro indakgipa ringanirang an'chingni be'enni an'senganina namja ine agane skie ra'ronga. Indiba an'ching pilakkan guala maidake ia  be'en ning'aona re'ange be'enni an'sengani  baksa bi'sa man'atani bilko komiata. Bang'e somoiko ra.gija, an'ching da'alni ia ma'sie ra'anio tale niangna.
         Salanti janggitanganio an'ching bang’a manderangni saa ding'aniko nika aro uani kosako bang'bataan ta'makku aro ringanirangko ring'e dingtang rokom saani jekai, tuberculosis, ka'sopo neng'nikani, cancer aro indake saanirangko an'ching mikrontangchi nika. Sing'sandie ra'anirangni gita India-o 120 million ni gita manderang biri, sada aro indake ringanirangni jakkalaniko nikna man'gen. Million chikkungna bate  manderang biri ringanichi an’ching a'songo sienga. Una agre chu ringgiparang an'ching a'songo 2016-ni gita 5.4 billion mang ong'a, jean indake jakkalgenchimode 6.5 billion litersni gita 2020 bilsi-o tang'doaniko nikna man'gen ine hisapaha. Iana agre chu ringanichi 2.6 lakhs ni gita manderang bilsianti an'chingni a'songo janggitangko gimaatenga.

Be'en-ni gita sabisi man'ana agre a'gilsak gimiko bang'a manderang ta'makku aro ringanirangko jakkalanichi bi'sa man'ani bil-ni komianiko man'enga. Ia komiani a'sel me'asa aro me'chik-o maidake ong’a nikangna gita man'gen. Iarangara:-
1. Me'asani sperm ni name kam ka’aaniko komiatani:-
Sperm ian tale aganode me'asaoni ong'gipa bi'sa ong'atani mingsa chol ong'a. An'ching ma'sina man'gen nokdangona bi'sa sokbaani baditan kusi ong'ani somoi ong'a aro katchaaniko ra’baa. Indiba ia indakgipa cholni kosako champenganiko ra’baanian namen an'chingna dukniko ra'bagipa ong'skaa. Jensalo me'asa ta'makku, chu, ganja ba indakarangko ringa, ianichi sperm ni count-ko ba numberko komiatna gita namen altuani ong'a. Iana agre an'chingni nikgijao spermni kam ka'aniko aro bi'sa ong'atna dakchakani  bilko namen komiata. Ian ta'makku aro uandake ringanirango donggipa chemicalrang jekai nicotine, cyanide aro gipinrang ong'a. Iako namatna gita indaka jakkalanirangoni chel'e donganio pangchaka, maina ringanirangko chel'atanichi ia obostaoni chel'e nampilna gita man'gen.

2. Me'chikni bi'sa ba'na man'aniko komiata:
    A'gilsakona an'ching gimikko ra'bagipa ma'gipaan ong'a jean jasku-na kingking oko kee an'chingko mande ong'ate ra'baaha. Ia gimikni kosako kam ka'gipa me'chikonigipa ova ba bitchi ine agangen. Jean me'asani sperm baksa be’ensan ong'ani ja’man bi'sa ong’atna dakchaka. Indiba ia ong’rongbewal gita kam ka'ani skatang jakkalanirangchi dingtangataniko man'a altua. Jekai ta'makku aro chu dake jakkalanirang. Oko dakbaenggipa bi'sa namen indakgiparangko jakkalanichi  dal'droba'miting somoi champenganiko man'a altua.  Ia ringanirango donggipa namgija bringimin chemical donggiparang me’chikonigipa bitchi ba ova-ni numberko aro kam ka'aniko komiatna  altua aro uandake bi’sa ba'na man'anio neng'nikaniko ra’baa. Iani a'selo bi'sa atchina nangode sabisi donge atchina namen altuani ong'a. Iako namatna gita ringanirangko jakkaljana nanga. Indake dakanichi bi'sa oko dongna man'anio dakchaka.

           ‐----------------------  X ---‐----------‐-------

Comments